Dâsitân

Bir gün Oğuz otururken üstüne düşman geldi. Vakit geceydi. Oğuz ürktü göçtü. Oğuz'dan Aruz Koca da kaçıp giderken oğlancığını düşürdü. Oğlancığı bir aslan bulup götürdü, besledi. Zamanla Oğuz yine gelip yurduna kondu. Bir gün Oğuz'dan bir at çobanı aslana benzer bir insanın atlara saldırdığını haber verdi. Aruz Koca bunun kendi oğlu olabileceğini söyledi. Oğuz beyleri aslanın yatağına gidip oğlanı buldular. Aruz oğlunu tanıdı, alıp evine getirdi.

Bayındır Han kara yerin üzerine ak otağını dikmiş, ipek halıları döşetmiş, İç Oğuz, Dış Oğuz beylerini sohbete toplamıştı. Yeme içme var idi. Bayındır Han'ın veziri Kazılık Koca şarabın keskininden içip içki başına vurunca Hanlar Hanı'nın önünde dizinin üzerine çöktü, akın diledi. Bayındır Han izin verdi. Nereye istersen git, dedi. Kazılık Koca erlerini, teçhizatını yanına aldı, yola çıktı. Çok dağlar, tepeler geçti.

Oğuz zamanında Kanglı Koca derler bir er vardı. Kanglı Koca'nın Kan Turalı adında yiğit bir oğlu vardı. Kanglı Koca oğlunu artık evlendirmek isterdi. Ancak oğul Kan Turalı öyle bir kız isterdi ki kendisi yerinden kalkmadan kız kalksın, kara koç atına binmeden kız binsin, kanlı kafir eline varmadan kız varsın, baş getirsin. Kan Turalı bu isteklerini babasına bildirince babası "Oğul kız görmek senden, mal rızk vermek benden diyerek"

Oğuz ilinde Duha Koca Oğlu Deli Dumrul derler bir er vardı. Suyu akmayan kuru bir çayın üstüne köprü yaptıran Deli Dumrul, geçenden otuz üç akçe, geçmeyenden döve döve kırk akçe alırdı. Bunu yapmasının sebebi erliğini, bahadırlığını ispatlamak, ününü artırmaktı. Bir gün köprüsünün yanına konan bir bölük obadan ağlama sesleri duydu. Varıp yanlarına yetişti. "Niye gürültü ediyorsunuz" diye onlara çıkıştı. "Bir yiğidimiz öldü, onun için ağlayıp feryad ediyoruz." dediler.

Bir gün Kazan Bey otağlarını kurdurmuş, Oğuz beylerine ziyafet veriyordu. Sağ tarafında kardeşi Kara Göne, sol tarafında dayısı Aruz oturmakta idi. Oğlu Uruz ise karşısında duruyordu. Kazan bey sağına bakıp gülümsedi, soluna bakıp gülümsedi. Karşısında duran oğlu Uruz'a bakınca ise üzüldü, ağladı. Uruz bu duruma içerledi. Niçin böyle davrandığını babasına sordu. Kazan Bey "Oğul, on altı yaşına geldin. Yay çekmedin, ok atmadın. Baş kesmedin, kan dökmedin.

Oğuz beylerinden Kam Püre'nin bir oğlu yoktu. Kam Püre oğulda nasibi olmadığı için üzülürdü. Bir gün hanlar hanı Bayındır Han'ın davetine katıldı. Bayındır Han'ın dört bir yanında diğer Oğuz beylerinin oğullarını hizmet eder görünce ağlamaya başladı. "Benim de oğlum olsa, Bayındır Han'a hizmet etse, ben de oğluma baksam, onunla övünsem" diye feryad etti. Oğuz beylerinin duaları makbul idi. Böyle söyleyince kudretli Oğuz beyleri onun için dua ettiler, 

Bayındır Han'ın güveyisi, Uruz'un babası, yağız al atın sahibi Salur Kazan bir gün beyleriyle sohbet meclisindeyken onlara şöyle dedi: "Dinleyin beylerim, yata yata yanımız ağrıdı, dura dura belimiz kurudu. Varalım av avlayalım, kuş kuşlayalım, geyik yıkalım. Sonra otağımıza dönelim, yiyelim içelim, hoş geçelim." Beyleri bu durumu uygun buldular. Ancak Aruz Koca pis dinli Gürcistan yakınında oturduğunu, yurdunu, ak otağını kime emanet edeceğini sordu.

Oğuz Hükümdarı, hanlar hanı Bayındır Han, yılda bir defa ziyafet verip Oğuz beylerini misafir ederdi. O yıl yine ziyafet tertip etti. Develer, koçlar kestirdi. Misafir Oğuz beyleri için bir yere ak otağ, bir yere kızıl otağ, bir yere kara otağ kurdurdu. Kızı olanların kızıl otağda, oğlu olanların ak otağda ağırlanmasını emretti. Hiç çocuğu olmayanların ise kara otağa kondurulmalarını, altlarına kara keçe döşenmesini, yemek için de kara koyun yahnisinden ikram edilmesini emretti.